Kisa bir süre önce, benden bir fizik sinavi puanlamasinda hakemlik yapmami isteyen meslektasimdan çagri aldim.
Meslektasim fizik sinavindaki bir soruya verdigi yanit nedeniyle ögrencilerinden birine "sifir" puan takdir etmisti. Ögrencisi de "eger puan yöntemi adil olsaydi,en yüksek puani alacagini" iddia etmekteydi. Meslektasim ve ögrencisi sonunda verilen yaniti, tarafsiz bir hakeme puanlatmak için anlasmaya varmislardi. Hakem olarak da beni seçmislerdi. Arkadasimdan çagriyi alir almaz, kendisine ugradim ve sinavda sorulan soruyu okudum:
"Barometre yardimiyla yüksek bir binanin yüksekliginin ne sekilde saptanacagini gösterin."
Ögrencinin yaniti da söyleydi:
"Barometreyi binanin en üst katina çikaririz. Barometrenin ucuna bir ip baglar ve yukaridan caddeye sarkitiriz. Tekrar ipi yukari çeker ve ipin uzunlugunu ölçeriz. Ipin uzunlugu bize binanin yüksekligini verir."
Yanit çok ilginçti, fakat ögrenciye bunun için puan verilebilir miydi?
Ögrencinin, soruyu tam ve dogru biçimde yanitladigindan, bu sorudan tam puan almak için güçlü bir nedene sahip oldugunu anladim. Diger taraftan ögrenciye tam puan verilecek olursa, ögrenci fizik dersinden yüksek bir notla geçecekti. Yüksek bir not ise ögrencinin fizik dersiyle ilgili davranislari kazandiginin göstergesiydi, fakat sorunun yaniti onun fizik bildigini ortaya koymuyordu.
Bunun üzerine ögrenciye ayni soruyu bir daha yanitlamasini önerdim. Anlasmaya vardiktan sonra, ögrenciye soruyu yanitlamasi için 6 dakikalik bir sure tanidim ve yanitin içinde onun fizik dersinde kazandigi davranislari ortaya koymasi gerektigini söyledim.
Bes dakika geçmesine karsin, ögrenci hiç birsey yazmamisti. Baska bir sinifta dersimin baslamak üzere oldugunu söyleyerek yanit vermekten vazgeçip, geçmedigini sorudum; fakat ögrencinin cevabi:
"Hayir vazgeçmedim" seklindeydi.
"Bu soruya verilebilecek pek çok yaniti oldugunu, bunlardan en iyisini seçmeye çalistigini" belirtti. Karistigim için özür dileyip,soruyu çözmeye devam etmesini söyledim. Bir dakika sonra ögrenci yanitini verdi:
"Barometreyi binanin en üstüne çikaririm ve çati katindan asagi egilerek barometreyi birakirim. Birakir birakmaz kronometreyle zaman tutmaya baslarim. Barometre yere çarpar çarpmaz kronometreyi durdurur ve "S= 1/2 a t2 " (S esit bir bolu iki a t kare) formülü ile binanin yüksekligini hesaplarim. "Bu yanit karsisinda, meslektasima devam etmek isteyip istemedigini sordum.
Meslektasim ögrenciye hak ettigi puani verecegini söyledi. Tam yanlarindan ayrilirken ögrencinin "pek çok yaniti bulundugunu" söyledigini hatirlayarak, diger yanitlarin neler oldugunu sordum.
Evet, barometre yardimiyla yüksek bir binanin yüksekligini bulmanin pek çok yolu vardir" dedi. "Örnegin,günesli bir günde disari çikar, hem barometrenin gölgesini hem de barometrenin boyunu, daha sonra da binanin gölgesini ölçerek, basit bir oranlamayla yüksekligini bulabiliriz."
"Çok güzel, diger yöntemlerin nedir?" diye sordum.
"Çok basit bir yöntem daha var ki onu siz de begeneceksiniz. Bu yöntemde, barometreyi elimize alir ve binanin merdivenlerinden en üst kata dogru tirmanmaya baslariz. Merdivenleri tirmanirken barometrenin boyu kadar duvar boyunca isaretleyerek ilerleriz. Daha sonra isaretleri sayariz ve isaretlerin sayisi bize barometrenin birimi cinsinden binanin yüksekligini verir. Bu yöntem dogrudan ölçmeye örnektir."
Daha karmasik bir yöntem isterseniz, bunun için barometreyi bir ipin ucuna baglar ve sarkaç gibi sallamaya baslarsiniz. Böylece en alt katta ve binanin en üstünde "g" degerini saptayabilirsiniz. Bu iki g degerinin farkindan ilke olarak binanin yüksekligini bulabilirsiniz."
Sonunda ögrenci sözlerini su sekilde tamamladi:
"Eger çözüm için, fizikle bir sinirlama getirmezseniz daha pek çok yanit bulunabilir. Örnegin, barometreyi alip alt kattaki kapicinin odasina gidersiniz. Kapiciya eger binanin yüksekligini size söyleyecek olursa barometreyi ona vereceginizi bildirir ve binanin yüksekligini ögrenebilirsiniz."
Kaynak: Measurement and Evaluation in Education and Psychology.William A. Mehrens, Irvin J. Lehmann. "
Yorumlar